Większość prac budowlanych i konserwatorskich zewnętrznych ścian budynków wymaga zastosowania rusztowań. Zadaniem tych konstrukcji jest nie tylko ułatwienie prac na wysokościach, ale również uczynienie ich bezpiecznymi dla robotników. Sprawdź najważniejsze zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące rusztowań!
Zasady BHP wykonywania robót budowlanych z użyciem konstrukcji rusztowania
Prace wykonywane na rusztowaniach zawsze wiążą się z ryzykiem wypadków. Stąd też kluczowym aspektem staje się zagwarantowanie pracownikom jak najlepszej ochrony, a więc minimalizowanie zagrożeń dla ich zdrowia i życia. W realizacji tego założenia pomaga zbiór zasad BHP i oczywiście dbałość o edukację pracowników w ich zakresie. >Według statystyk najwięcej wypadków podczas prac spowodowanych jest właśnie brakiem przestrzegania przepisów BHP i niezastosowaniem podawanych przez nie środków bezpieczeństwa.
Gdzie w prawie znajdują się przepisy odnośnie prac na rusztowaniach?
Przepisy w sprawie bezpieczeństwa wykonywania robót budowlanych z wykorzystaniem konstrukcji rusztowań zawierają:
- Ustawa Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r.;
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy;
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.
Warto szczegółowo zapoznać się z tymi dokumentami, celem upewnienia się, czy prowadzone przez nas prace budowlane spełniają podane kryteria bezpieczeństwa.
Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące konstrukcji rusztowania
Zasady BHP dotyczące pracy na rusztowaniach można podzielić na dwa rodzaje, czyli odnoszące się do konstrukcji oraz odnoszące się do pracowników.
Co do budowy rusztowania, powinno ono przede wszystkim posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do ciężaru pracujących na nim osób i niezbędnej ilości materiałów budowlanych. Ponadto podczas montażu rusztowań należy bezwzględnie przestrzegać dokumentacji projektowej producenta (rusztowania systemowe) bądź projektu indywidualnego, a osoby montujące muszą posiadać właściwe przeszkolenie. Natomiast użytkowanie rusztowania może być rozpoczęte dopiero po odbiorze technicznym konstrukcji przez kierownika budowy i wpisanie tego faktu w protokole odbioru technicznego w dzienniku budowy.
Obowiązkowe elementy konstrukcyjne rusztowania to:
- stopy - stanowią podporę rusztowania;
- ramy - poziome belki tworzące szkielet konstrukcji, na których umieszczane są platformy;
- stężnie - elementy pionowe zapewniające stabilność konstrukcji;
- poręcze - barierki ochronne zabezpieczające osoby znajdujące się na rusztowaniu (w przypadku rusztowań systemowych dopuszcza się poręcze na wysokości 1 m, a w przypadku odsunięcia rusztowania od ściany o więcej niż 20 cm na wysokości 1,10 m);
- ruchome podesty robocze - platformy, na których przebywają pracownicy w trakcie robót o powierzchni roboczej wystarczającej dla swobodnego prowadzenia prac;
- burty - deski krawężnikowe montowane tuż przy platformie celem zapobiegania przypadkowemu osunięciu się materiałów z podestów roboczych;
- piony komunikacyjne - pozwalające bezpieczne przemieszczać się pomiędzy kolejnymi poziomami konstrukcji, oddalone od najdalszego stanowiska pracy o maksymalnie 20 metrów,
- uziemienie i piorunochron - chroniące przed porażeniami;
- zabezpieczenie konstrukcji z daszków i siatek ochronnych - jeśli rusztowanie usytuowane jest w pobliżu chodników lub dróg;
- elementy konstrukcyjne dostosowane do rodzaju wykonywanych prac - np. wysięgniki lub uchwyty na linki bezpieczeństwa.
Prawidłowo wykonane rusztowanie powinno zapewniać możliwość wykonywania robót i komunikacji do stanowisk pracy w sposób swobodny i nie wymagający większego wysiłku. Cała konstrukcja musi być zabezpieczona przed przewróceniem za pomocą kotew, jak również zapewniać całkowity odpływ wód opadowych. Ważnym elementem rusztowania jest także tablica informacyjna wskazująca wykonawcę montażu rusztowania oraz maksymalne dopuszczalne obciążenie konstrukcji.
W trakcie eksploatacji rusztowania powinno się wykonywać regularne przeglądy konstrukcji, zwłaszcza w przerwach roboczych dłuższych niż 2 tygodnie. Przegląd będzie niezbędny także po każdej burzy charakteryzującej się wiatrem przekraczającym 10 metrów na sekundę lub bardzo intensywnymi opadami. Demontaż rusztowania po zakończonych pracach również musi być przeprowadzony przez uprawnione do tego osoby.
Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące pracowników budowlanych
Przepisy BHP dotyczą nie tylko całej konstrukcji, ale także każdego użytkownika rusztowania. Praca na wysokościach wiąże się z możliwością powstania urazów, a nawet śmierci wskutek upadków osób wykonujących roboty. Dlatego też przed rozpoczęciem prac budowlanych na rusztowaniu niezbędne jest przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego i szkolenia BHP. Co więcej, każdy pracownik obowiązkowo musi odbyć badania lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na wysokości powyżej 3 metrów od podłoża.
Ponadto poza środkami ochrony zbiorowej (balustrady, siatki ochronne) każdy pracownik wysokościowy musi zostać wyposażony we właściwe środki ochrony indywidualnej zgodne z obowiązującymi normami. Należą do nich:
- szelki i uprzęże chroniące przed upadkiem;
- kask stanowiący ochronę głowy;
- liny asekuracyjne wraz z zatrzaśnikami (karabińczykami),
- amortyzatory, linki bezpieczeństwa i urządzenia samohamowne.
Pracownicy mający wykonywać prace na rusztowaniach muszą być także poinformowani przez kierownika budowy o stopniu ryzyka i przestrzeżeni przed narażaniem swojego bezpieczeństwa poprzez zbyt gwałtowne ruchy, wychylanie się czy próbę wykonania prac bez właściwego podparcia. Przepisy na ten temat porusza Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2023 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
Dlaczego warto wynająć profesjonalne rusztowania?
Zasady BHP dotyczące rusztowań są łamane szczególnie w przypadku prac dotyczących domów jednorodzinnych i budynków prywatnych. Niejednokrotnie osoby prowadzące prace budowlano-remontowe decydują się na samodzielną konstrukcję rusztowań z elementów drewnianych, często nie posiadając żadnej wiedzy na ten temat. Skutkuje to stworzeniem poważnego zagrożenia zdrowia i życia.
Tego typu podejście jest niezwykle lekkomyślne. Znacznie lepszym i tym samym bezpieczniejszym wyjściem jest dzierżawa rusztowań. Przede wszystkim firmy prowadzące wynajem mają w swojej ofercie konstrukcje dopasowane do różnych potrzeb, a wszystkie ich elementy są zgodne z obowiązującymi normami i przechodzą regularne kontrole.
Kolejną zaletą dzierżawy jest to, że zarówno montażem, jak i demontażem rusztowań zajmują się osoby doświadczone i posiadające właściwe ku temu uprawnienia. Dzięki temu mamy pewność bezpieczeństwa konstrukcji. Sam koszt najmu nie jest także wysoki i z pewnością nie nadszarpnie budżetu wykonawcy.
Zasady BHP na rusztowaniach - Podsumowanie
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót na rusztowaniach jest kluczowym czynnikiem wpływającym na zdrowie i życie. Określają one zarówno wymagania dotyczące konstrukcji i eksploatacji rusztowań, jak i pracowników na nich przebywających. Właściwa konstrukcja musi zapewniać bezpieczną komunikację i prowadzenie robót na różnych poziomach rusztowania. Nigdy nie powinniśmy zajmować się samodzielną konstrukcją rusztowań, jeśli nie posiadamy odpowiedniej wiedzy i materiałów. W przeciwnym razie narażamy się na utratę zdrowia, a nawet życia!
